TELSIZ HABERLESMESI NEDIR?

 
"Telsiz haberleşmesi" elektromanyetik dalgalar yardımıyla, ses, resim ve benzeri bilgilerin bir noktadan diğerine gönderilmesi işlemine verilen genel tanımdır.
TELSIZ HABERLESME CIHAZLARI VE SISTEMLERININ GRUPLANDIRILMASI NASIL OLUR?
Telsiz cihazlarını ve Telsiz Haberleşme Sistemlerini, farklı şekilde gruplara ayırmak mümkündür.

Telsiz kullanım alanlarına göre:
--KARA 
--HAVA 
--DENIZ
haberleşmesinde kullanılan telsiz sistem ve cihazları olarak üçe ayrılır.

Bir başka gruplandırma:
--EL 
--ARAC 
--SABİT
telsiz cihazları olarak yapılabilir.

Calışma frekanslarına göre:
--HF 
--VHF 
--UHF
olarak ayrılabilir.

Tüm bu gruplandırmalardan ayrı olarak özel kullanım amaçlarına yönelik telsiz cihaz ve sistemleri de vardır. Kara telsiz cihazları, adından da anlaşılacağı gibi kara haberleşmesinde deniz telsiz cihazları belli kapasitenin üzerindeki her türlü deniz taşıtının kendi aralarında veya kıyı istasyonlarıyla haberleşmelerinde, hava telsiz cihazları da hava taşıtlarının kendi aralarında veya yer istasyonlarıyla haberleşmelerinde kullanılan cihazlardır.

FREKANS BANTLARI NEYI IFADE EDER?
Telsiz cihazlarının kullanılacağı arazi şekilleri ve haberleşme mesafesi frekans bantlarının seçiminde etkili olmaktadır. Buna göre UHF bandında çalışan bir telsiz sisteminde haberleşme mesafesi birkaç km. ile sınırlıyken, HF bandında kıtalararası haberleşmeden bahsetmek mümkündür.

TELSIZ CİHAZLARINI MEYDANA GETIREN ANA PARCALAR NELERDIR?
Telsiz Cihazları, telsizin kendisi,besleme ünitesi, anten, anten kablosu ve mikrofon gibi bazı parçalardan oluşur.

Telsiz Cihazının çalışması için gerekli elektrik enerjisini sağlayan besleme üniteleri, el cihazlarında doldurulabilir Ni-Cd pillerden oluşan batarya bloğudur.

Telsizlerinin anteni, cihazın üzerine takılan, bükülebilir, lastik kaplı helis antendir. Mikrofonları ise cihazın üstünde yer alır. 

Araç cihazlarında beslemeyi, aracın elektrik tesisatı, aküsü sağlar. Anten aracın dışına takılan ve koaksiyel bir anten kablosuyla cihaza bağlanır. Bu cihazlarda spiral kablolu bir el mikrofonu bulunur.

Sabit telsiz cihazları, 220V AC şebeke gerilimini 13.8V DC'ye çeviren ve yaklaşık 10 ila 15 A akım verebilen bir besleme sistemiyle çalıştığı gibi besleme sistemi içerisinde olan cihazlar da vardır. Bu cihazlarda bina dışına takılan bir sabit anten ve anten cihazı arası mesafeye göre uygun tipte koaksiyel tablo kullanılır. Mikrofon, tercihe göre masa yada el mikrofonu şeklinde olur.

TELSIZ CIHAZLARININ IC YAPISI NASILDIR?
Bir telsiz cihazı çeşitli bölümlerden meydana gelir. Ana hatlarıyla bölümler şunlardır:

*Alıcı bölümü 
*Verici bölümü
*Cıkış ya da Güç Katı
*Kontrol bölümü
*Sentezör
*Ses çıkış katı
*Ara frekans bölümü

Telsiz cihazları, çalışma frekanslarının belirlenmesinde kullanılan teknikler, modülasyon tipleri, bant genişlikleri gibi bir takım teknik özellikler yönünden de farklı özellikler gösterirler.

HABERLESMENIN GERÇEKLESMESI NASIL OLUR?
Bir telsiz haberleşmesinin varlığından söz edebilmek için aynı frekanslarda çalışabilen, teknik özellikleri birbirinin aynı olan en az iki cihaz gereklidir. Haberleşme, verici konumundaki (gönderme yapan) cihazdan çıkarak kablo ve anten vasıtasıyla boşluğa yayılan elektromanyetik dalgaların, alıcı durumundaki cihazın anteni ve kablosu yoluyla alıcı cihaza (dinleme yapan) ulaşması şeklinde olur.

MODULASYON CESITLERI NELERDIR?
Telsiz haberleşmesinde ve elektromanyetik dalgalar yardımıyla yapılan yayınlarda (Radyo, TV) değişik modülasyon tiplerinden bahsetmek mümkündür. Bunlardan başlıcaları: Genlik (AM) ve Frekans (FM)modülasyonlarıdır.

Modülasyon; gönderilmek, yayınlanmak istenen işarete bağlı olarak taşıyıcı dalganın bazı özelliklerinin değiştirilmesi işlemidir. Bu işlemin alıcı cihazda yapılan tersi işleme ise demodülasyon denir.

Frekans modülasyonu (FM), gönderilmek istenen işarete bağlı olarak taşıyıcı dalga frekansının sıklığının değiştirilmesidir. 

Genlik modülasyonu (AM), gönderilmek istenen işarete bağlı olarak taşıyıcı dalganın genliğinin değiştirilmesidir.

Günümüz kara haberleşmesinde genel olarak VHF, UHF bantlarında, FM modülasyonunda, frekans sentezörlü telsizler kullanılmaktadır.

Deniz bandında ise VHF, 156.000 - 163.000 Mhz arası, frekans sentezörlü, uluslararası standartlarla belirlenmiş özellikleri olan FM modülasyonlu telsizler kullanılmakyadır.

Yine, uluslararası standartlar gereği hava telsizleri, 118 - 136 Mhz arası AM modülasyonlu olarak çalışırlar.

AKTARICI SISTEMLER (ROLE, REPEATER CIHAZLARI) NEDIR?
VHF, UHF bantlarında arazi şekilleri ve/veya istasyonlar arası mesafe haberleşmeyi güçleştiren, bazen de imkansız hale getiren faktörlerdir. Bu gibi durumlarda röle ya da aktarıcı istasyon denilen birtakım cihazlardan istifade edilir. 

Temel olarak bir röle cihazı yüksek kazançlı bir anten, az kayıplı bir anten kablosu, filtre ünitesi (duplekser), alıcı ve verici bölümler ile bunların kontrol ünitesinden meydana gelir. Alıcı ve verici frekansları arasında farklılık bulunan röle cihazları filtre ünitesinin yardımıyla, alıcısının duyduğu işaretleri aynı anda vericisinden güçlendirilmiş olarak yayınlar.

Rölenin konulduğu yerin yükseltisi ile doğru orantılı olarak geniş bir haberleşme alanı alde edilmiş olur.
İki telsiz cihazının aynı frekansları farklı olduğu ve aktarıcı bir sistemin yardımı olmadan yaptıkları görüşmeye "simplex" görüşme denir.

Gönderme ve dinleme frekanslarının farklı olduğu ve aktarıcı bir sistemin yardımıyla yapılan telsiz görüşmelerinde ise "semiduplex" görüşme denir. Semiduplex ve simplex haberleşmelerde telsiz cihazlarının alıcı ve verici bölümleri aynı anda çalışmazlar.

Röle cihazları ise full dupleks çalışan cihazlardır.

CTCSS (DUYMAALTI TON KONTROLLU SISTEMLER) NEDIR?
67 Hz - 250 Hz arası sesleri insan kulağının duymamasından hareketle telsiz haberleşmesinde kullanılan cihazların alıcılarının bu frekanslardaki işaretlerle kontrol edilmesidir. İki telsiz cihazının haberleşmesi için aynı çalışma frekanslarında olmaları gerektiğini belirtmiştik. CTCSS kontrollü sistemlerde buna ilave olarak cihazların aynı tonda çalışmaları gerekir.

COMMUNITY ROLE SISTEMLERI (ORTAK KULLANIM SISTEMLERI) NELERDIR?
CTCSS ton kontrolü ile bir röle cihazından değişik gruplara ayrılmış kullanıcıların yararlanmasına olanak tanıyan sistemlerdir.

TRUNK SISTEMLERI NEDIR?
Röle üzerinden yapılan haberleşmenin en gelişmiş şeklidir. Bu sistemler birden çok röle cihazının bir kontrol ünitesi yardımıyla birbirine bağlı olarak çalıştırılmasıesasınadayanır 

Kontrol ünitesi, birbiriyle görüşecek kullanıcıları biraraya getirerek o anda boş olan röleden haberleşme yapmalarını sağlar. 

(Hazırlayan: Oğuzhan Dönen)